SEDA GÖK

GÜNDEME DAİR…

Türkiye, gerek ekonomik gerekse siyasi ve soysal açıdan özellikle son 25 yılda hızlı bir değişim süreci yaşıyor.

Dünya genelinde hızla yayılan ‘modern perakendecilik’ anlayışı pazarda yerini almaya başladı.

İthalattaki yerli malını koruma anlayışı yerini serbestliğe bırakırken, tüketici kredilerinden kredi kartlarına, yüksek faiz getirilerinden döviz kurlarına kadar ekonominin birçok yeni argümanı sosyal hayatın birer parçası olmasını beraberinde getirdi.

İşte böyle bir ortamda perakende sektörüne konu olan hem ithal hem de yerli pek çok ürün hayatımıza girmeye başladı. Bu süreç beraberinde tüketici alışkanlıkları ve davranışlarının da değişmesini beraberinde getirdi.

Özellikle çalışan kadın profilinin ön plana çıkması ve tek yaşayan insan sayısının da artması tüketim alışkanları metropol yaşantısında sosyalleşme aracı olarak alışveriş merkezlerini ön plana çıkardı.

1990’lı yılların başında, yani AVM’lerin yeni yeni ortaya çıkmaya başladığı dönemde, Türkiye nüfusu yaklaşık 55 milyon kişi iken cari fiyatlarla kişi başına düşen gelir 2 bin 600 dolar seviyelerindeydi. Türkiye’de AVM’ler olası potansiyeli açısından nüfus anlamında geniş; derinlik yani gelir bakımından verimsiz bir dönemi yaşıyordu. Buna karşın Türkiye ekonomisinin önemli yükünü çeken, istihdam ve iş olanakları nedeniyle hızla göç alan İstanbul, Ankara ve İzmir gibi iller, hem kişi başına düşen gelirin arttığı hem de AVM’lerin ilk olarak kurulmaya başladığı kentler olarak karşımıza çıkıyordu.

Günümüzde milyar dolarlık yatırımları, yüz binleri bulan istihdam yapısı ve yarattığı katma değer ile gelişimini sürdüren AVM’ler, yeni yılda da en popüler yatırım fırsatları arasında görülüyor. Türkiye’de 1987 yılında İstanbul’da Galeria Alışveriş Merkezi’nin açılması ile bu süreç de başlamış oldu.

Geçen zaman içinde çocuk eğlence parkından temel sağlık hizmetine; hipermarket ve fast food zincirinden uluslar arası giyim markalarına kadar birçok yapıyı bünyesinde barındıran AVM’ler, önemli birer yatırım olarak değer kazanamaya başladılar.

AVM’LER YENİ İSTİHDAM KAPILARI OLDU

Özellikle büyük şehirlerde birçok noktada inşa edilen bu merkezler, hem perakendecilik sektörünün büyümesine hem de istihdam olanaklarının artmasına sebep oldu. Özellikle inşaat sektörünün Türkiye’de hızlı bir gelişim göstermesi, bu alanda da kendini gösterirken; birçok yerli firma AVM inşaatı konusunda uzman hale geldi.

Müşterisinden bünyesinde yer alan markasına; katma değerinden yarattığı iş potansiyeline kadar çok geniş bir yelpaze içinde faaliyetini sürdüren AVM’ler, günümüzde Türkiye’nin birçok kentinde yer alıyor.

35 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM

Organize perakende sektöründe 35 milyar doların üzerinde bir yatırım olduğunu belirten sektör temsilcileri, bugün sektörde 46 şehirde aktif 362 AVM’nin faaliyet gösterdiğini belirtiyorlar.

Türkiye’de 6,3 milyon metrekarelik kiralanabilir alan olduğuna işaret eden sektör oyuncuları, toplam yatırım değerinin 11 milyar dolarından fazlasının yabancı yatırım olarak gerçekleştiğini açıklıyorlar.

Ekonomik katma değer ve istihdam sağlayan AVM Yatırımlarının bugün toplam değeri 35 milyar doların üzerinde ve 300 bin istihdam yaratılmakta. 2015 yılında AVM yatırımlarının yaratacağı istihdam 500 bin kişiyi geçti.

AVM yatırımcıları; özellikle global krizlere rağmen yatırımlarını tamamlayarak hizmete açmakta, AVM’lerin vazgeçilmez toplumsal avantajları yanında bölgeye ve ülkeye ekonomik katma değer yaratmakla birlikte insanlara kaliteli bir ortamda çalışma imkanı sağlamakta.

YATIRIMLAR HIZLA DEVAM EDİYOR

Alışveriş merkezi yatırımlarının bugüne kadar hızla devam ettiğini ifade eden sektör oyuncuları, her yerleşim biriminde bir AVM açmaya çalışmanın doğru bir yol olmadığını da algılamış görünüyorlar. Yatırımın geri dönüşü için eskiden 3-5 yıllık öngörülerde bulunan AVM yatırımcıları artık bu sürenin 10-12 yıla kadar uzadığı gerçeğinden hareketle yatırım planlaması yapmakta.

AVM’LERDE KİRA KRİZİ AŞILDI

Küresel mali kriz nedeniyle, satışların durgunlaşması ve bu dönemde artan döviz kurları nedeniyle özellikle geçen yıl alışveriş merkezleri ile perakendeciler arasında kira tartışmaları yaşandı. Küresel mali krize karşı çeşitli önlemler alan alışveriş merkezlerinin yöneticileri, bu kapsamda AVM’lerin içindeki işletmelere kira indirimi, ödemelerde döviz kurunun sabit tutulması ve ciro üzerinden kira alınması gibi kolaylıklar sağlandı.