HAZIRLAYAN: SEDA GÖK
Bireysel katılım yatırımcısı olan melek yatırımcı, kişisel varlıklarını, tecrübelerini ve birikimlerini başlangıç veya büyüme aşamasındaki girişimlere aktarmak üzere yatırım yapan gerçek kişi…
Melek yatırımcılığın en fazla geliştiği ABD’de bugün 300 bin civarında melek yatırımcının ekosisteme dâhil olduğu tahmin ediliyor. Bu bağlamda melek yatırımcıların 2014 yılı itibarıyla 24,1 milyar dolar düzeyinde yatırım yaptıkları ve 264 bin 200 kişinin istihdam edildiği ifade ediliyor.
Öte yandan İngiltere’de ise 18 bin civarında melek yatırımcının 2013 yılı itibarıyla 850 milyon Pound yatırım yaptığı uluslararası raporlarda yer alıyor. Avrupa genelinde rakamları incelediğimizde 70 binin üzerinde melek yatırımcı kitlesi 5,5 milyar Euro yatırım yaptı.
Apple, Google, Twitter ve Facebook gibi devasa işletmeler, başlangıç veya büyüme aşamalarında melek yatırım almış bu alanda en iyi örnekler olarak karşımıza çıkıyor.
Diğer yandan Türkiye’de de benzer örnekler olup, en güncel ve en son örnek olarak 2001 yılında 4 kişiyle hayata geçip bugün 589 milyon dolara satılan yemeksepeti.com’u gösterebiliriz. Diğer başarılı melek yatırım örnekleri gittigidiyor.com, fizy.com, trendyol, grupanya, bitaksi olarak sıralanıyor.
Ülkemizin coğrafi konumu ve nüfus yapısı ile birlikte ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmişlik düzeyi ve sahip olduğu büyüme potansiyeli; melek yatırımcılar için pazarı cazip kılıyor. Ayrıca Türkiye melek yatırımcılar ile ilgili mevzuat düzenlemesi olan sayılı ülkeler arasında yerini alıyor. Bu özelliği ile dünya genelinde pek çok platformda örnek olarak gösteriliyoruz. Lisanslama ve akreditasyon faaliyetleri sayesinde piyasanın güvenirliği artmakta olup, yatırımcı ve girişimci arasında bir güven ilişkisi sağlaması piyasanın daha sağlam bir zemin üzerinde gelişmesini sağlıyor.
Bugün Türkiye’de melek yatırımcı sayısına ilişkin kesin bir rakam yok. Bu noktada potansiyel yatırımcı sayısından bahsetmek daha doğru olduğu ifade ediliyor.
15 Şubat 2013 tarihinde BKS Hakkında Yönetmelik’in yayımlanmasıyla birlikte melek yatırımcılık Türkiye’de hukuki bir altyapıya kavuştu.
Hazine Müsteşarlığı, mevzuat çalışmalarını yaparken ülkemizde yatırımcı kriterlerini karşılayan 10 bine yakın kişini olabileceğini tahmin etti. Müsteşarlığın verilerine göre ülkemizde 450 melek yatırımcı olduğu ve bunların geçen yıl 40 milyon TL’lik yatırıma imza attığı tahmin ediliyor. Hazine Müsteşarlığı mevzuat hazırlıkları sırasında yaptığı etki analizi çalışmalarında ilk 5 yılda 625 lisanslı yatırımcının olabileceği tahmininde bulunduğunu görüyoruz. Şu an lisanslı melek yatırımcı sayısı 345. Uzun vadede Türkiye’nin hedefi 10 bin olarak tahmin ediliyor.
Öte yandan vergi desteği alarak gerçekleşmiş toplam yatırım tutarı ise 4 milyon TL. Ancak devlet desteği almadan da yatırımlarını gerçekleştiren birçok lisanslı ve lisanssız melek yatırımcı var. Bunlarla birlikte ortalama yatırımın 40-50 milyon TL civarında olduğu tahmin ediliyor.
Ekosistemde yer alan kanaat önderleri ise pazarda 13 ağda 700’ün üzerinde lisanslı ve lisanslı olmayan melek yatırımcı bulunduğunu söylüyor.
Hazine Müsteşarlığı, belli bir sayıda lisanslı yatırımcı hedeflerinin 2018 yılı itibariyle yani Yönetmelik’in yayımlanmasından sonraki ilk 5 senede, lisans yatırımcıların sayısının en az 600 olmasını hedefliyor.
Start up ekosisteminin can suyu durumunda olan melek yatırımcılar ve ağların, 2016 yılında ise 50 milyon TL yatırım yapması öngörülüyor. Önümüzdeki üç yılda ağırlıklı olarak teknoloji, mobil, e-ticaret ve sağlık alanına odaklandıklarını görüyoruz.
Melek yatırımcılık ekosistemine ilişkin Türkiye’nin gelişimi, yaşadığı sorunlar ve çözüm önerilerini sizler için bütün yönleriyle inceledik.