Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, Nisan ayında gerçekleşecek seçimli genel kurul öncesi TİCARET Sohbetleri köşemin konuğu oldu. Uçak, 2020’de bir ilke imza atarak ihracatta 1 milyar dolar sınırını aşan Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği’nin, önümüzdeki dönem hedeflerini anlattı. 2021 yılında 1.2 milyar dolar ihracata imza attıklarını söyleyen Uçak, 2023 yılı ihracat hedefini 1.5 milyar dolar olduğunu ifade etti. Rusya Ukrayna savaşının tek bir ülke veya tek bir ürüne bağlı kalmadan üretim ve ihracat yapılmasının önemini bir kez daha gösterdiğini vurgulayan Uçak, alternatif ve yeni pazarların oluşturulma çalışmalarına yoğunlaşacaklarını kaydetti. Gıda kayıplarının önlenmesi, pestisit kullanımı kaynaklı kalıntı sorununun çözümlenmesi, gençlerin tarıma kazandırılması gibi birçok proje destek olduklarını belirten Uçak, önümüzdeki dönemde de tarımsal üretimde yaşanan zorlukların veya sorunların giderilmesine yönelik çalışmalara odaklanacaklarını söyledi. Uçak, öncelikli hedeflerinden bir diğerini ise sürdürülebilir üretim ve ihracat olarak açıkladı.
Görev süreciniz pandemi dönemine denk geldi. Bu süreci sektör olarak nasıl yönettiniz, hangi tecrübeleri edindiniz?
Pandemi tüm dünyada olduğu gibi ülkemiz için de büyük bir sınavdı. Sektörümüz doğrudan gıda ile ilgili olduğundan pandemi süreci bizim için diğer sektörlerle kıyaslandığında kötü geçmedi. Hem yönetim kurulu hem EİB çalışanları olarak üyelerimize bilgilendirmelerde bulunmaya ve onların sorularına hızlı bir şekilde cevap vermeye devam ettik. Üyelerimizle birlikte çevrimiçi sektörel değerlendirme toplantıları düzenledik ve bu süreci ekonomik olarak en az kayıpla atlattığımızı düşünüyorum.
Pandemi, hedeflerinizi hayata geçirmenize engel oldu mu? Önümüzdeki dönem için gündeminizde neler olacak?
Yönetim olarak şu ana kadar yapmak istediğimiz birçok şeyi yerine getirdiğimizi düşünüyorum. Öncelikli olarak Üye İlişkileri Ekibi kurduk. Ekimiz, üyelerimizi yerinde ziyaret ediyor, onların sorunlarını, önerilerini dinliyor ve bunları düzenli olarak yönetim kuruluna iletiyor. Bizde yönetim kurulu olarak üyelerimizden gelen sorun ve önerilere karşı ilgili kurum/kuruluşlarla hem sözlü hem de yazılı olarak görüşmelerde bulunarak elimizden geleni yapıyor ve elde ettiğimiz sonuçları da üyelerimizle paylaşıyoruz. Bizler biliyoruz ki, ihracatımızın temeli iyi bir tarımsal üretime dayanıyor. İyi bir tarımsal üretim ise, yüksek kalite yüksek verimde ürün elde edilmesi ile mümkün oluyor. Üye İlişkileri Ekibi’nin bir diğer görevi de üreticilerimizi, tarımsal kooperatiflerimizi, ziraat odası başkanlıklarını sürekli olarak ziyaret ediyor ve ortak hareketle çalışmalar/projeler sürdürüyor.
Bunun yanında, sektörümüz ihracatının artırılmasını hedeflemiştik ve bu hedeflerimize 2021 yılı için 1 milyar dolarlık ihracat, 2021 yılı için 1 milyar 200 milyon dolarlık ihracatla ulaştık diyebiliriz. 2023 yılı için ihracat hedefimiz 1.5 milyar dolar. Daha önceki yıllarda hedeflediğimiz rakamlara nasıl ulaştıysak 2023 yılı içinde bu hedefimizi gerçekleştireceğimize şahsım ve yönetim kurulum adına inanıyorum.
Kaç üye dinlendi? Onlardan gelen geri dönüşler öncelikle hangi konu başlıklarının ele alınmasını içeriyordu?
Birliğimize üye olan İzmir, Aydın, Manisa, Uşak, Afyon, Denizli, Muğla ve Balıkesir illerinde bulunan 850 firmanın hepsi ziyaret edildi. Üye ziyaretlerimizin amacı, ihracatımızın daha iyi olması için üyelerimizin görüşlerini dikkate almak, onların taleplerinin gerçekleşmesi için paydaş kurum/kuruluşlarla birlikte elimizden geleni yapmak. 2021 yılı sonuna kadar 311 yaş meyve sebze, 395 meyve sebze mamulleri ihracatı yapan firma olmak üzere toplam 706 üyeye ziyaret gerçekleştirmiş durumda. Üye ziyaretlerimiz sonucunda onların maliyetini düşüren çalışmalarımızdan biri belirli ilçelere inspektör görevlendirmelerinin yapılması oldu. Üyelerimizden gelen talepler ile 2018 yılında İzmir’in Bergama, Dikili, Ödemiş, Torbalı, Bayındır, Seferihisar ve Selçuk ilçelerine, 2021 yılında ise Kemalpaşa, Beydağ ve Tire ilçelerine Bitki ve Bitkisel ürün ihracatı bitki sağlığı kontrollerinin İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerince yapılması sağlandı.
2023 yılı hedefinizi 1.5 milyar dolar açıkladınız. Bu hedefe uluşmak için yol haritanızda neler olacak?
Pazarımızın artması için yurtdışı fuar ve heyetlere katılım sağlıyoruz. Buralarda bize iletilen talepleri organizasyon sonrası üyelerimize duyurusunu yapıyor ve onlara alternatif ve yeni pazarların oluşmasını sağlıyoruz. Ayrıca Birlik olarak pazar artışına yönelik yürüttüğümüz Ur-Ge projemiz de yer almakta. Bu projemiz de hedef ülkeler ve hedef pazarlar belirleyerek ihracatımızın artmasına katkıda bulunuyoruz.
Biliyoruz ki ihracatımız talebin artması ile mümkün oluyor. Talebin artmasını sağlamak için ihraç edilen ürünlerin kalitesinin pazarın isteklerine uygun olması ve artan talebi karşılayacak şekilde üretim yapmamız gerekiyor. Pazarın isteğine uygun üretimin yapılmasını sağlamak için Birlik olarak, Tarım ve Orman Bakanlığı ile sürekli olarak iletişim halindeyiz. Üretim sezonu öncesinde hem ihracatçılarımızı hem de üreticilerimizi bilgilendirmek amacıyla, tarımsal üretimin içerisinde bulunan herkesi davet ederek sektörel değerlendirme toplantıları düzenliyoruz. Bu toplantılara alanında uzman kişileri de davet ediyor, sektörümüz ihracatı ve tarımsal üretim alanında bilgilendirmelerde bulunuyoruz.
Başkanlık sürecinizde en çok zorlandığınız hususlar neler oldu?
Tüm Bakanlıklar, paydaş kurum ve kuruluşlar her zaman bizlere destek oldular. Bundan sonrası için de bu desteklerini bizden esirgemeyeceklerini düşünüyor ve yaptığımız çalışmalarda da sürekli olarak iletişim halinde bulunacağımızı düşünüyorum.
Başkanlık görevinizde dikkatimi çeken husus, yönetim kurulunuzdaki diğer üyelerle uyumunuzdu. Takım kaptanı olarak vermek istediğiniz mesajlar neler?
Başarılı bir konumda olmamızın en önemli unsurlarından biri iyi bir takım olmamız. Kendimi bu konuda çok şanslı görüyorum. Çünkü Yönetim Kurulu Üyeleri yapılan çalışmalara olabildiklerince zaman ayırdılar. Ben şahsım adına tüm yönetim kurulu üyelerine bir kez daha buradan teşekkür etmek istiyorum.
Bütün dünya ve Türkiye önümüzdeki dönemde tarımı daha fazla konuşacak. Sektör olarak bu sürece nasıl hazırlanıyorsunuz?
Tarım konusunda birçok projeye destek olduk. Aynı zamanda yaptığımız ve yapmaya devam edecek olduğumuz projeler de bulunmakta. Bunlardan kısaca bahsetmek isterim. 2018 yılında Çin’e kiraz ihracatının yapılması için Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Manisa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile yürütülen ve Birliğimizin destekçisi olduğu Ari Alan Projesi var. Bunun yanında Bornova İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından başlatılan Bornova’dan Başlıyor, İzmir’de Gıda Kayıplarını Azaltıyoruz projesine desteğimiz oldu. Bunun yanında tarımsal üretimde zararlı böceklere karşı Manisa, Muğla, İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlükleri tarafından yürütülen projelere tuzak temininde bulunarak destek olduk, olmaya da devam ediyoruz.
Tarımsal üretimde her geçen gün, genç nüfusun azaldığını biliyoruz. Gençlerin tarıma kazandırılması için 2021 yılında Konak İlçe Tarım Müdürlüğü ile birlikte Gönüllü Son Hasat Projemizi gerçekleştirdik. Bu yılda aynı şekilde gençlere yönelik olarak, tarımsal üretimde kendisini geliştirmek isteyen, tarımsal üretim alanında bir şeyler yapmak isteyen gençlere yönelik Üçüncü Kuşak Tarım Girişimciliği Eğitim Programını oluşturduk. Bu programımızda, üniversitelerde bulunan öğretim üyeleri, sivil toplum kuruluşu, özel sektör temsilcileri ve alanında uzman kişiler gençlere eğitimler vermekte ve onlara sektörde karşılaşabilecek oldukları konularda pratik bilgiler vermektedirler.
İhracatımızda karşılaştığımız sorunlardan biri de tarımsal üretimde bilinçsiz bir şekilde kullanılan pestisit kullanımı kaynaklı kalıntı sorunu. Hem Avrupa Birliği ülkeleri hem Rusya Federasyonu kalıntı konusunda daha titiz davranıyor. Bizde, Birlik olarak hem Yeşil Mutabakata uyum sürecinde hem de sağlıklı ve güvenilir gıda üretimine katkıda bulunmak için 2021 yılında başlatmış olduğumuz Kullandığımız Pestisitleri Biliyoruz Projesi’ne bu yılda devam ediyoruz. Bu projemizde, sektörümüz ihracatı bakımından önemli olan 9 üründe analizler yaptırarak, bölgenin pestisit haritasını çıkarıyoruz, elde ettiğimiz sonuçları ilgili kurum/kuruluşlarla yaptığımız görüşmelerde sunuyoruz ve pestisit kalıntısı ile ilgili bir sorunla karşı karşıya kaldığımızda paydaş kurumlarla ne yapılması gerektiği üzerine görüşmeler yapıyoruz.
Yaş meyve sebzenin geleceği için 3 başlıkta eylem stratejisi belirtmenizi istesem neler derdiniz?
Öncelikli olarak yeni pazar ve yeni ürünlerin tarımsal üretiminde Ar-Ge çalışmalarının yapılması sürekli olmalı. Sofralık tüketim yanında, ürünlerimizin katma değeri yüksek olacak şekilde işlenerek tüketiciye uygun hale getirilmeli.
Global rakiplerimizi takip etmek sadece yaş meyve değil her sektör için geçerli olduğunu düşünüyorum.
Katma değeri yüksek işlenmiş ürün bazında Ege Bölgesi olarak hedefleriniz nedir?
Ege Bölgesi ürün çeşitliliği ve miktarı olarak iyi bir konumda yer alıyor. Daha önce de belirttiğim gibi yetiştirilen ürünlerin, işlenmesi ile katma değeri yüksek olan ürünler piyasaya sunulabilir. Ürün çeşitliliğinin fazla olması ve farklı ürünlerin işlenerek lojistik maliyetlerinin az olması bakımından üretim alanlarına yakın bir işletme ekonomik anlamda daha iyi olacak. İhracat yapacak olduğunuz bölge neresi ise oradaki gıda tüketim alışkanlıklarını bilmenizin faydalı olacağını düşünüyorum.
Önümüzdeki dönem için hedeflerinizi üç başlıkta anlatmanızı istesem, ne derdiniz?
Birincisi sürdürülebilir üretim ve ihracat. İkincisi; tarımsal üretimde yaşanan zorlukların veya sorunların giderilmesine yönelik çalışmalar yürütmek. Üçüncüsü de sektörümüze alternatif ve yeni pazarların oluşturulmasını sağlamak.
Sektörünüz özelinde, kamu, özel sektör ve akademik ayaktaki entegrasyon için neler yaptınız/yapacaksınız?
Biz böyle bir entegrasyon için çeşitli çalışmalar yaptık. Destek olduğumuz, yürütücüsü olduğumuz projeler, çeşitli mecralarda yaptığımız toplantılarda hep entegrasyonu sağladığımızı düşünüyorum. Tüm kurum/kuruluşlar ortak payda da daha sık bir araya gelerek görüşmeler yapılırsa sektörün daha iyi bir noktaya daha kısa sürede geleceğine inanıyorum.
Yeni dönemde Birliğinizin yönetiminde kadın temsilcileri görmemiz mümkün olacak mı?
Kadınların gerek iş disiplini gerekse konulara daha geniş açılardan yaklaşımları ile sektörümüze çok büyük katkıları var. Bizim üyelerimiz arasında başarılı kadın ihracatçılarımız da bulunuyor. Onların sektörümüze sağlayacağı katkıların şüphesiz iyi olacağını düşünüyorum. Bu nedenle yeni dönemde sektörümüzü temsil edecek kadın ihracatçılarda görebilirsiniz, neden olmasın.
“TEK ÜLKE VE TEK ÜRÜNE BAĞLI KALMADAN YOL ALACAĞIZ”
Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, Rusya Ukrayna savaşından önemli dersler çıkarılması gerektiği görüşünde. “Rusya Ukrayna savaşı bizlere bir kez daha, tek bir ülke veya tek bir ürüne bağlı kalmadan üretim ve ihracat yapmamamız gerektiğini hatırlattı” diyen Uçak, ihracatçılar olarak her zaman yeni pazar arayışı içerisinde olduklarını söyledi. Hedef ülkeler ve hedef pazarlar belirleyerek sektörün ihracatının artmasına katkıda bulunmak için daha önce söylediğim gibi Ur-Ge projeleri olduğunu vurgulayan Uçak, ayrıca alternatif pazarlar için farklı fuarları da araştırdıklarını söyledi.
GIDA KAYIPLARI AZALTILACAK
Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, tarımsal üretimde yaşanan gıda kayıplarına dikkat çekerek, bu çerçevede Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve FAO iş birliği ile 2 yıl sürecek olan Gıda Kayıplarının Belirlenmesi ve Azaltılması projesini hayata geçireceklerini söyledi. Başlangıç olarak bu yıl 3 ürün belirlediklerini söyleyen Uçak, bu ürünlerde gıda kayıplarının nedenlerini belirleyerek bunların azaltılması konusunda üretici, ihracatçı firmalara bilgilendirmede bulunacaklarını söyledi.