GÜNDEME DAİR…
Geçtiğimiz hafta ABD’nin Türkiye’ye S-400′ler üzerinden uyguladığı yaptırım öncelikli gündem maddesi oldu. Bu karar üzerinden Türkiye’nin savunma sanayi ihracat verilerini inceledim. Bu yıl en fazla ihracatı ABD’ye gerçekleştirmişiz. Sektör bu yılın ilk 11 ayında toplamda 2 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiş. Bunun 688 milyon dolarlık bölümünü ABD’ye yapmışız. İkinci sırada 255 milyon dolar ile Azerbeycan var. Üçüncü sırada ise 188 milyon dolar ile BAE bulunuyor. Sonrasında sektörde neler yaşandığına bakmak için sektör temsilcileri ile telefon trafiği yaşadım.
Savunma sanayi bu yıl pandemi sürecinden en fazla etkilenen sektörler arasında yer almış durumda. Bu alandaki firmaların üretimlerinde yavaşlamalar görülüyor. Firmaların sipariş ve teslimlerinde de ötelemelere gittiği görülüyor. Bu düşüşün nedenlerini öğrenmek için sektör temsilcileri ile görüştüğümde savunma ve havacılık sanayiinin derinliği az olan sektörlerden biri olduğu, ihracatın az sayıdaki ihracatçı tarafından az sayıda çeşit mal ve hizmetlerle yapıldığını dinledim. Dolayısıyla sipariş veya teslimatların iptalleri ya da ertelemeleri oran değişimlerinin yüksek olmasına neden olduğu vurgusu dikkat çekici idi. Sektörün verilerini incelediğimde ise şöyle bir tablo ile karşılaştım.
Yılın ilk yarısında savunma ve havacılık ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 27,2 geriledi. Ağustos ayından başlayarak Eylül ve Ekim aylarında toparlanma gözlendi. 3. Çeyrek sonu itibariyle gerileme bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17 düştü. Sonbaharda bütün ülkelerde salgının etkisinin yeniden yükselme eğilimi göstermesiyle Ocak-Ekim döneminde ise düşüş oranı yüzde 13,5’e geriledi. Sektör bu hareketlenmeden ümitlenmiş. Ancak Kasım ayında bir önceki yıl aynı aya göre yüzde 46,8’lik bir gerileme bu ihtimali ortadan kaldırdı. Ocak-Kasım dönemi gerilemesi yüzde 18,4’e, Kasım ayı itibariyle yıllıklandırılmış ihracat düşüşü ise yüzde 15,4’e yükselmiş durumda. Oysa Ekim ayında yıllıklandırılmış bazda ihracat gerilemesi sadece yüzde 4,5 düzeyinde kayda geçmiş.
Sektör temsilcileri ile yaptığım sohbette öngörülerini sorduğumda; Türkiye’nin son dönemde saha ispatlı savunma sanayii ürünleri nedeniyle, ülkelerin savunma harcamalarını artırma eğilimine girdiği dönemde ihracatının da hızlı artacağını tahmin ediyorlar. Bu noktadaki olumsuz nokta ise Türkiye’nin batılı ülkelerle olan savunma sanayii ilişkisinden kaynaklı elde ettiği off-set kontratlarının projeler tamamlandıkça azalmaya başlaması olarak anlatıyorlar.
Bugün savunma sanayi tarafından yapılan ihracatın üçte biri eğer ABD’ye yapılıyorsa, buradan çıkan en önemli mesaj; bu alanda da alternatif pazara odaklanılması ve mevcut olduğumuz diğer pazarlarda payımızı daha da arttırmamız gerektiği gerçeğidir.
Bakalım önümüzdeki günler nelere gebe…