Bu hafta size üç ayrı başlıkta kısa kısa notlar paylaşmak istiyorum. İlk olarak sağlık sektöründeki gelişmelerle başlayalım. Sağlıkta yoğunluk düşerken, birim fiyatlar yükselişte…
Küresel çapta etki eden COVID-19 salgınında, hem izolasyon kuralları, hem de bireylerin hastanelerden bulaşma konusunda korkmaları nedeniyle hastanelere başvuru hem Türkiye’de hem de dünyada azaldığını görüyoruz. Hastaneye gitmeye korkuyoruz. Sağlık sektörünün temsilcileri, bu durumun, bazı kronik hastalıklarda, ilk kez hasta olan bireylerde geç teşhise ve ölüm oranlarında artışın yaşanmasına neden olmasından endişe ediyor.
Salgının ilginç etkilerinden biri olan hastaneye müracaatlarda azama olarak görülüyor. SGK Sağlık Hizmet Veri İstatistikleri’ne göre 2020 Ocak-Haziran döneminde bir önceki yıl aynı döneme göre hastaneye yapılan başvuru sayısında 9,24 oranında azalma yaşanarak 23 milyon 894 bin başvuru sayısına düştü. Bir önceki yıl başvuru sayısı 26.3 milyon adetti.
En yüksek düşüş, yüzde 22,84 ile normalde de en fazla başvuru yapılan hastane olan 2. Basamak Devlet Hastanelerine yapılan başvuruda gerçekleşti. Üniversite hastanelerine başvuru yüzde 5,5 oranında azaldı.
Buna karşılık müracaat başına birim maliyetlerin yükseldiğini görüyoruz. 2020 ilk altı ayında, bir önceki yıl aynı ayına göre müracaat başına ödenen tutar, yüzde 31,83 artarak 119,3 TL oldu. Bir önceki yıl ödenen tutar başvuru başına 90,5 TL düzeyindeydi.
Benzer durumun ilaç da yaşandığını görüyoruz. Hekimler tarafından düzenlenen ilaç reçete sayısı 2020 ilk 6 ayında bir önceki yıl aynı döneme göre, 12,99 düşerek 175 bin 486 adet oldu. Reçete başına tutar ise yüzde 35.09 artarak, aynı dönemde, 2019’daki 97,31 TL seviyesinden 131,45 TL düzeyine çıktı. Bu arada, yılın ilk altı ayı sonunda SGK’nın ilaç için 23 milyar 67 milyon TL ödeme yaptığı belirtildi. Teşhise yönelik hastane başvuruların tutarı ise 23 milyar 894 milyon TL oldu.
SAVUNMA VE HAVACILIKTA İHRACATI KRİZ DİNLEMİYOR!
Sektörün Eylül ayı sonu itibariyle ihracatı 1 milyar 521 milyon dolara ulaştı. Bir önceki yıl aynı dönemde ihracat 1 milyar 883 milyon dolar düzeyindeydi. 2020 Eylül ayı sonu itibariyle sektörün kümülatif ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17 altında bulunuyor. Buna karşılık, Eylül ayı itibariyle yıllıklandırılmış verilerde düşüş yüzde 3,7’ye geriledi. Savunma ve havacılıkta Eylül ayı itibariyle yıllık ihracat 2 milyar 428 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.
Savunma ve havacılık sektöründe aylık bazda toparlanma ise güçlü şekilde devam ediyor. 2020 içinde, Ocak, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında sektörün ihracatı bir önceki yıl aynı aya göre gerileme göstermişti. Buna karşılık Ağustos ayında küçük bir miktarla artışa geçen ihracat, 2020 Eylül ayında yüzde 80 düzeyinde arttı. Eylül 2020’de ihracat tutarı 281.6 milyon TL’ye yükseldi. Bir önceki yıl aynı ayda 156.4 milyon dolar ihracat yapılmıştı.
Salgın döneminde sivil havacılığın neredeyse durduğu ve sivil hava araçları imalatı olağanüstü gerilemesi ve Türkiye’nin F-35 programı kapsamındaki siparişlerindeki azalma nedeniyle havacılık sektöründe ihracat azalışı yaşandı. Yine aynı dönemde ertelemeler nedeniyle savunma sanayii ürünleri satışında da gerileme olduğunu görüyoruz.
Ayrıca son dönemde Türkiye’ye yönelik savunma sanayii karar vericilerinin ilgisinin arttığı görülüyor. Çok sayıda heyetin Türkiye’ye geldiği kulis bilgi olarak sektörde paylaşılıyor. Bunlardan bazılarının ivedilikle sonuçlandırılabileceği, 2021 içinden başlayan ciddi miktarda savunma sanayii ürününün satışının gerçekleşebileceği öngörülüyor.
KAMU YATIRIMLARINA AYRILAN KAYNAK 153.2 MİLYAR TL
2020 yılı bütçesinde önceki yılların çok üzerinde yatırım ödeneği ayrıldı. 2020 bütçesinde merkezi hükümet kuruluşlarından yatırımlar için 56.6 milyar TL ayrılmıştı. 2021’de ödenek 103.7 milyar TL’ye yükseltildi. Özel bütçeli kuruluşların yatırım ödenek tutarı dahi 32 milyar TL’yi buldu. 2021 bütçesinden merkezi yönetim için sermaye giderleri kaleminde 103 milyar 734 milyon TL, sermaye transferleri kaleminde 8 milyar 782 milyon TL ödenek ayrıldı. Yatırımları hızlandırma ödeneği kalemi için öngörülen 763 milyon TL ile merkezi yönetimin toplam yatırım ödeneği 113 milyar 279 milyon TL oldu.