Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisinde; Yüksek Teknoloji ve İnovasyon, Dijital Dönüşüm ve Sanayi Hamlesi, Girişimcilik, Beşeri Sermaye ve Altyapı olmak üzere 5 ana bileşen(eksen) ve 23 alt politika belirlendi. Belgede somut hedefler de konuldu. Geçtiğimiz hafta kamuoyu ile paylaşılan strateji belgesi, iş dünyasından olumlu geri dönüşler aldı.
Stratejinin vizyonunu açıklanırken, Sanayi 4.0 ve sayısal dönüşümün bütün ülkeler tarafından çeşitli adlar altında stratejilere bağlandığı dikkat çekiyor. Bizim bu dönemi paradigma değişimlerini, sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve toplumsal refah artışı için bir fırsat olarak görmemiz gerekiyor.
Bu dönüşüm sürecinde aktif rol almayı ve yeni teknolojilerin pazarı değil üreticisi olmayı hedefleyen strateji belgesinde ana vizyon da Milli Teknoloji Hamlesi… Milli Teknoloji Hamlesiyle ülkemizin; Küresel rekabet gücünü artıracak, ekonomik ve teknolojik bağımsızlığını güçlendirecek, Sanayide katma değerli üretimi geliştirecek ve kritik teknolojilerde atılım sağlayacak.
Strateji belgesi çerçevesinde bazı somut hedefler de belirlendi. Buna göre, 2023 yılında, son 10 yılda yüzde 16,5 olan sanayinin GSYH içindeki payı yüzde 21’e yükseltilecek. 2018’de 158,8 milyar dolar olan imalat sanayii ihracatı 210 milyar dolara çıkacak. İmalat sanayii ihracatındaki orta yüksek ve yüksek teknolojinin payı 36,4 ve 3,2’den, yüzde 44,2 ve yüzde 5,8 paya çıkarılacak.
AR-GE harcamalarının payı GSYH’nin yüzde 1,8’ine yükseltilecek. Araştırmacı sayısı 112 binden 200 bine yükseltilecek. Küresel AR-GE liderliği olarak tanımlanan 2500 firma içinde 4 olan Türk şirketi sayısı 23’e yükseltilecek.
Yazılımcı sayısı 140 binden 500 binin üstüne çıkarılacak. Teknoloji tabanlı yatırım büyüklüğü 2018’deki 60 milyon dolar seviyesinden, 2023 yılında yıllık 5 milyar TL’ye yükseltilecek. 2023 yılında küresel teknolojik marka olmuş, akıllı otomobil vb. “yıkıcı teknolojiler” alanında hizmet ve ürün olarak 23 akıllı ürün üretilmesi hedefi konuldu.
Strateji Belgesindeki bileşenler ve eylem programını ayrıntılı olarak şu başlıklar ile karşılaşıyoruz.
Yüksek Teknoloji ve İnovasyon: Teknolojik yetkinlik ve sektörel yol haritası belirlenecek. Sektörel yol haritasında ekosistemler dikkate alınacak; havcılık ve uzay, kimya ve ilaç, motorlu kara taşıtları, deniz taşıtları, raylı sistemler, makine, yarı iletkenler, elektronik-elektrik, yazılım, savunma sektörleri incelenecek. Ar-Ge’den ticarileşmeye kadar bütün süreç kapsanacak. Hazırlık aşamasında üniversiteler, STK’lar ve girişimcilerle birlikte çalışılacak. Yetkinlik ve kaynakların yüksek olduğu alanlara odaklanılarak hızlı sonuç alınacak.
Öncelikli sektörlerden, kimya ve ilaç, ulaşım araçları, makine, bilgisayar, elektronik, optik, elektrikli teçhizat sektörlerinin ihtiyacı olan stratejik malzemeler belirlenecek, kaynak planlaması yapılarak bu ürünlerin üretilmesi için üniversite ve mükemmeliyet merkezleriyle birlikte çalışılacak. Araştırma altyapısı analizi yapılacak ve merkezi olarak yönetilecek. Üniversiteler, OSB’ler ve TGB’lerde bulunan makine, teçhizat, laboratuvar ve test ekipmanlarının envanteri çıkarılacak.
Kamu bu alandaki şirketlere altın hisse ile ortak olabilecek. Kamu fonlarıyla desteklenen ve stratejik görülen girişimlerin fikri sınai haklarının Türkiye’de kalması için önlemler alınacak.
Dijital Dönüşüm ve Sanayi Hamlesi: Rekabet öncesi işbirliği, teşvik sistemi, sanayinin finansmanını kapsayan bütüncül bir yaklaşımla süreç yönetilecek. Türkiye’ye özgü, “Dijital Dönüşüm ve Yetkinlik Merkezleri” kurulacak. Bu merkezlerde kamu ve özel sektör, hatta yabancı yatırımcı birlikte çalışacak. KOBİ’lerin e-ticareti geliştirilecek. Savunma ve Havacılık, Elektrikli Otomobil, Petrokimya, İletişim Teknolojileri alanlarında kümeler desteklenecek. Teşvik sistemi basitleştirilecek. OSB ve Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin ihtisaslaşmış fon kurmasına imkan sağlanacak.
Girişimcilik: Erken dönem girişimciler için vergisiz ya da kolay vergili bir dönem planlanıyor. Türkiye Girişim Ekosistemi Platformu ve İnternet sitesi kurulacak. Girişcilere bilgi yanında, yatırımcılar da kullanabilecek. Yurt dışından gelen girişimciler için “hoş geldin paketi ve girişimci vizesi” gibi teşvik edici düzenlemeler yapılacak. Derin teknoloji tabanlı girişimler öncelikli olacak. Girişim fonlama yöntemlerinden melek yatırımcı, kitlesel fonlama gibi araçlar geliştirilecek.
Teknoloji tidarikçileri ve alıcıları bir araya getirilecek. Bu alanda SİP ve kamu alım garantileri kullanılabilecek. Teknoloji tedarikçisi şirketlerin envanteri çıkarılacak.
Beşeri Sermayenin Dönüşümü: İnsan kaynağı geliştirilmesi önceliklendirilecek. Veri analitiği ve veri okur-yazarlığı eğitimleri verilecek. Dijital Teknoloji Uzmanı ve Dijital Teknoloji Yöneticisi gibi yetkinlikleri gösteren dijital rozet uygulaması başlatılacak. MEB ile birlikte teknolojik eğitim müfredatı belirlenecek. Endüstriyel tasarım ve yazılım teknolojileri müfredata eklenecek. Meslek Yüksekokulu ve Meslek Lisesi öğrencilerini sanayi ve teknoloji alanlarında kariyer yapmaya özendirecek modeller oluşturulacak. Bu okullardan mezun olanların, kendi alanlarında çalışmasını desteklemek için teşvik ve vergi indirimleri gibi mekanizmalar geliştirilecek.
Gençlere yönelik 100 Deneyap teknoloji atölyesinde 5 yılda yaklaşık 50 bin gence eğitim verilecek. Açık Kaynak Platformu kurularak açık kaynaklı yazılımların kullanılması, geliştirilmesi ve böylece yazılım maliyetlerinin düşürülmesi planlanıyor. Kamu açık kaynak yazılımlara geçmek için bir yol haritası oluşturacak. Yeni bir yazılım eğitim modeli hazırlanacak.
Altyapı Hazırlığı: Arabalardan büyük sistemlere kadar sürekli olarak veri akışı-iletişimi arttığı için veri iletişimi altyapısı güçlendirilecek, hızı artırılacak. Açık veri reformu hayata geçirilecek. Yapay Zeka Enstitüsü kurularak büyük verinin ekonomik değere dönüşmesi için girişim başlatılacak. Türkiye’de yerleşik bulut bileşim sistemi altyapısı oluşturulacak. Siber güvenlik geliştirilecek. Ulusal blokzincir altyapısı geliştirilecek. Enerji ve lojistik alanlarında düzenleme yapılacak.
Bu belgeleri hazırlamak kadar bunların ne kadarlık bölümünün hayata geçtiğinin takibi de bir o kadar önemli…